オスマン朝修史官の叙法
スポンサーリンク
概要
- 論文の詳細を見る
Onsekizinci yuzyilin baslarinda Osmanli Devleti'nde resmi tarihci olarak vekayi'-nuvis (vak'a-nuvis) muessesesi kurulmustur. Vekayi'-nuvisler Osmanli Devleti'nin sonuna kadar tayin edilip eserlerini yazmaya devam ettiler. Islam tarih yazimi gelenegi icerisinde resmi tarihcilik sadece Osmanli Devleti'nde oldugu icin arastirilmaya deger bir konudur. Bundan onceki calismam muessesesinin ilk donemleri hakkindaydi ("Osmanli Devleti'nde Vekayi'-nuvis Muessesesinin Kurulusu (Japonca), " Shigaku Zasshi (Tarih Dergisi), 111/1 (2002)). Bu makalemde Na'ima Mustafa Efendi (olm. 1716) ile Sadrazam Sehid 'Ali Pasa tarafindan tayin edilen Rasid Mehmed Efendi (olm. 1735)'nin gercek anlamda resmi vekayi'-nuvis sayilamiyacagini iddia ediyorum. Devamli bir devlet hizmeti olarak vekayi'-nuvislik, kaimmakam (sonra Sadrazam) olan Nevsehirli Ibrahim Pasa'nin 1717de Rasid'e Tarih-i Na'ima'ya devam etmesini emretmesiyle baslamistir. O'nu takibeden Kucukcelebizade Isma'il 'Asim Efendi (olm. 1769) zamaninda muessese devam etmistir. Vekayi'-nuvislik muessesesi hakkinda yeterli arastirma yoktur. Muessesenin kurulusu ve olaylari kaleme alma tarzi goz onunde bulundurularak arastirilmalidir. Yapilan arastirmalara gore Na'ima genel olarak "dusunceli, tenkitci vs., " Rasid ve sonraki vekayi'-nuvisler "sikici, tenkitsiz vs." olarak degerlendirilir. Fakat hala Na'ima'dan baska ilk vekayi'-nuvisler hakkinda ciddi calisma yapilmamistir. Bundan dolayi bu makalede Na'ima, Rasid (Sehid 'Ali tarafindan tayin edildigi donem - Nevsehirli tarafindan tayin edildigi donem) ve Kucukcelebizade'nin eserleri karsilastilarak degerlendirilmistir. Bu calismamda vekayi'-nuvislerin sahip olduklari ideolojik alt yapilari ve mesruiyet kuramlari ortaya konmaya calisilmistir. Karsilastirmayi net bir sekilde ortaya koymak icin asagda gosterilen dort nokta uzerinde durulmustur; 1 tarihin faydasi / 2 tarih yazimi / 3 "Siyasetname" lerin ve tarih felsefesinin etkisi / 4 siyasal amac. Na'ima, tarihin faydasi uzerine etraflica dusunmus ve tarih yazimi olarak yedi usulden bahsetmistir. "Siyasetname" lerin ve tarih felsefesinin etkisi de olmustur. Onun siyasal amaci ise Na'ima'nin intisab ettigi Sadrazam Amcazade Huseyin Pasa'nin akdettigi Karlofca Andlasmasi (1699)'nin mesruiyeti olmustur. Bunu eserinin mukaddemesinde gorebiliriz. Sehid 'Ali tarafindan tayin edilen Rasid, ilk uc nokta hakkinda pek bahsetmemektedir. Siyasal amac olarak Sehid 'Ali'nin seferlerini (Venedik ve Avusturya'ya karsi) cok basarili bularak bu seferleri ovmustur. Nevsehirli tarafindan tayin edilen Rasid, onsozde Na'ima'yi ornek alarak yazacagini belirtmistir. Halbuki buna ragmen Na'ima gibi yazmamis, esas olarak Sehid 'Ali doneminde kendi tarzini kullanmistir. Siyasal amac, Nevsehirli tarafindan akdedilen Pasarofca muahedesi (1718)'nin mesruiyeti idi. Kucukcelebizade ise Rasid'i tamamen taklit ederek yazmistir. Ayni zamanda Nevsehirli'nin Dogu siyasetini - Iran'a kadar asker gonderme (1723) ve Carlik Rusya'si ile anlasmayi (1724) - basarili bulmus ve ona ovguler yagdirmistir. Sonuc olarak diyebiliriz ki, Na'ima ve sonraki vekayi'-nuvisler (Rasid ve Kucukcelebizade) arasinda tarihin faydasi, tarih yazimi, "Siyasetname" lerin ve tarih felsefesinin etkisi hakkinda cok farkli gorusler olmus ve bunun sonucunda yazma usulunde degisikler ortaya qikmistir. Siyasal amac da, herkesin kendi patronunun mesruiyeti icin calismasidir. Rasid, Nevsehirli tarafindan tayin edilirken Na'ima'yi ornek alarak yazacagini soylemesine ragmen ilk uc nokta uzerine Na'ima'dan cok farkli bir sekilde yazmistir. Demek ki, resmi tarih yaziminda vekayi'-nuvislikte herhangi bir tarih dusuncesi belirtilirken yukarida bahsedilen ilk uc usulun uygun olmadigi dusunulmustur. Ta'rih-i Rasid' deki "sikici, tenkitsiz" usulun, Rasid (veya ona emreden Nevsehirli) tarafindan kasten secildigini soyleyebiliz. Bu usule Kucukcelebizade tarafindan da devam edilmistir.
- 2004-09-30
著者
関連論文
- 古典期オスマン帝国における正統の創造--オグズ伝承の分析から
- 近代オスマン帝国における「王家の起源」批判--アフメト・ミドハト『詳説近代史』の分析から (特集 「由緒」の比較史--出自をめぐる共同体の歴史実践(2))
- トルコ共和国公定歴史学における「過去」の再構成--高校用教科書『歴史』(1931年刊)の位置づけ (特集 オスマン帝国史の諸問題) -- (「西洋化」改革から共和国へ)
- オスマン朝における歴史叙述のなかのモンゴル像
- オスマン朝修史官の叙法
- 菅原睦・太田かおり訳, 『デデ・コルクトの書 アナトリアの英雄物語集』(東洋文庫 720), 平凡社, 二〇〇三・一〇刊, 全書版, 三七五頁, 三〇〇〇円
- 合同部会 田中創 ローマ帝政後期の法と実践 櫻井康人 12世紀エルサレム王国におけるフランク人とムスリムの政治的コミュニケーション 山口昭彦 サファヴィー朝(1501-1722)とクルド系諸部族 平田和重 16世紀メキシコにおける先住民の精神的征服 岩井淳 17世紀ブリテンの複合国家と他者認識 (2011年度歴史学研究会大会報告批判)
- 鈴木薫著, 『オスマン帝国とイスラム世界』, 東京大学出版会, 一九九七・八刊, A5, 二四〇頁, 四八〇〇円
- オスマン朝における「修史部局」の位置づけ : 「修史部局」分類に属する文書・台帳群の調査から
- オスマン朝におけるカユ裔の正統化 : オグズ伝承の分析を通じて(東洋史部会,第一〇四回史学会大会報告)
- オスマン朝修史官制度の形成
- 新井政美著, 『トルコ近現代史-イスラム国家から国民国家へ-』, みすず書房, 二〇〇一・四刊, 四六, 三五六頁, 四二〇〇円
- オスマン朝修史官の形成と性格 : ナイーマーからキュチュクチェレビザーデまで、任官の経過と叙述の性格の検討(第九八回史学会大会報告記事)
- 古典期オスマン朝歴史叙述における起源論と系譜意識(中東研究博士論文要旨)
- 古典期オスマン朝史書に見えるセルジューク朝との系譜意識
- 研究機関紹介 トルコ宗教財団イスラーム研究センター(ISAM)
- 批評と紹介 ヒース・W・ローリー著『初期オスマン国家の性質』
- 批評と紹介 ショレフ・A・クイン著『シャー・アッバース治世の歴史叙述 サファヴィー朝年代記におけるイデオロギー、模倣、正当性』
- 第14回「トルコ歴史学大会」報告